İstanbul Gelişim Üniversitesi (İGÜ) Güzel Sanat Fakültesi (GSF) İç Mimarlık ve İç Mimarlık Çevre Tasarımı bölümlerinden Dr. Öğr. Üyesi Merve Şahika Tan, rekreasyonun genel tanımı, bireysel ve toplumsal faydaları ve pandemi kısıtlamalarının bu faydalara ket vurması ve mekânsal motivasyon üzerinden yaşanılan eksiklikler üzerine değerlendirmeleri şu şekildedir:

“Mimari açıdan oldukça çeşitli olan rekreasyon mekanları yine bu çeşitlilik sebebiyle geniş bir çalışma alanına işaret eder. Rekreasyonun ana bağlamı insanlara bireysel, fiziksel ve sosyal katkı sağlaması üzerinden temellenir. Ancak içinde bulunduğumuz pandemi sürecinde bu mekanların çoğu insanların toplu olarak bir araya gelmelerinin sakıncaları sebebi ile kullanıma kapatılmış durumdadır. Bu kapanmalar her ne kadar toplumsal sağlık temelli olsa da rekreasyon mekanlarının insanlara sağladığı diğer faydalar üzerinden de ister istemez bir eksiklik meydana getirmektedir.

Parkta yürüyüş yapan bir arkadaş grubunun gerek sağlık gerek sosyal kazanımları ortadan kalkarken, toplumsal sağlığın riske atılmaması açısından da gerekli bulunmuştur. Bu durumda çevrimiçi yöntemlerle insanların fiziksel olarak bir araya gelmeden de sosyal amaçlı ya da spor amaçlı iletişime geçebilecekler organizasyonlar yapılmış, bu eksiklik giderilmeye çalışılmıştır. Ancak tam da bu noktada mekan tasarım yaklaşımları, mekanın insan davranışına etkiyen özellikleri, mekânsal algı gibi nitelikler ortadan kalkmak zorunda kalmıştır. Çünkü rekreasyonda esas olan yalnızca eylemler değil aynı zamanda içinde bulunulan mekândır. Evinizin salonu sizi bir spor salonundaki kadar hareket etmeye motive edemez. Bu sebeple de imkanı olan kişiler kendi konutlarında çeşitli düzenlemeler yaparak kendilerini mekânsal olarak da motive etmeye çalışmışlardır.

Evden çalışma sisteminin hayatımıza dahil olduğu şu günlerde konut içerisinde öncelikle çalışmaya yönelik fiziksel mekan değişikliklerine ihtiyaç duyulmuştur, ancak rekreasyon amaçlı fiziksel düzenlemeler de oldukça fazladır. Ancak bireylerin kendi konutlarında çalışma düzeni için bile çeşitli aksaklıklar meydana gelirken, rekreasyon amaçlı eylemlerini de konut içerisinde çözmelerini beklemek çok gerçekçi bir yaklaşım değildir. bu sebeple birincil amacın toplum sağlığı olduğunu bilerek, rekreasyon mekanlarının yeniden kullanıma açılması için çeşitli düzenlemeler yapılmalıdır. Kullanıcı sayısını azaltmak, çeşitli mekânsal bölümlemeler tasarlanması, dış mekanda yapılabilecek aktiviteler için iç mekan zorunluluğu aranmaması gibi bazı düzenlemeler mekan tasarımcılarının da destekleriyle belirlenmeli ve böylece hem kişilerin önemli kazanımlar elde ettiği rekreasyon eylemlerini devam ettirmek hem de ülke ekonomisinin gördüğü zararı telafi etmek için kontrol mekanizmaları oluşturulmalıdır. Örneğin insanların kalabalık şekilde bulunmalarını engelleyecek mekânsal düzenlemeler özellikle dış mekânlar için yetersiz kalmıştır. Ancak insanlar bu eylemlerden de yoksun kalmak istemedikleri için hem kendilerini hem toplum sağlığını bir şekilde riske atmışlardır. Bunun oluşmasını engellemek için mekânsal ya da kent donatısı bağlamında çeşitli düzenlemeler yapılması gerekmektedir.

Kişilerin davranışsal ihtiyaçlarını belirleyebildiğimiz ve hangi eylemden ne derece feragat edileceğini farklı bilim dallarının ortak çalışmalarıyla belirleyebileceğimiz noktada, toplum sağlığını korumak da daha kolaylaşacaktır.”

Dr. Öğr. Üyesi Merve Şahika Tan’a değerli görüşleri ve katkıları için teşekkür ederiz.