Öğr. Gör. Aslı Kırbaş, Docomomo Türkiye Mimarlığında Modernizmin Yerel Açılımları XVI | 2020 Etkinliğinde Poster Sunuşu Gerçekleştirdi

DOCOMOMO Türkiye Ulusal Çalışma Grubu, ilk kez 2004 yılında gerçekleştirilen “Türkiye Mimarlığında Modernizmin Yerel Açılımları” başlıklı Poster Sunuşları ile var olan literatürün sınırlarını aşarak modern mimarlığın daha iyi anlaşılması ve korunması yönünde etkin rol oynayacak geniş kapsamlı ve katılımlı bir belgeleme çalışmasını başlatmayı hedeflemektedir.

25-26 Aralık 2020 tarihlerinde İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nde gerçekleşen Türkiye Mimarlığında Modernizmin Yerel Açılımları XVI | 2020 çevrimiçi olarak gerçekleşen Poster Sunuşlarında Öğr. Gör. Aslı Kırbaş İstanbul Koşuyolu Mahallesi Sunumu’nu yaptı.

Bu çalışma ile modern mimarlık mirası ve İstanbul tarihine dair önem taşıyan bu mahallenin korunmasına dair dikkat çekilmesi hedeflenmiştir.

Sunumda, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Restorasyon Doktora Programı’nda Dr. Öğr. Üyesi Yıldız Salman tarafından yürütülen “Conservation of Modern Architectural Heritage” dersi kapsamında 2016-2018 yılları arasında yapılan çalışmalar ışığında uzun bir sürede yayılan ve yeni keşfedilmiş özgün arşiv belgeleri ile desteklenen bu çalışmada 1950-60 yılları arasında projesi hazırlanmış ve inşa edilmiş olan Koşuyolu Mahallesi evlerine dair bir belgeleme çalışması yapılmıştır. Bu çalışma ile modern mimarlık mirası ve İstanbul tarihine dair önem taşıyan bu mahallenin korunmasına dair dikkat çekilmesi hedeflenmiştir. Arşiv araştırması ve bilgilerin derlenmesi Dr. Öğr. Üyesi Yıldız Salman önderliğinde belirtilen dersi farklı dönemlerde almış olan doktora öğrencileri ve akademisyenler Aslı Kırbaş, H. İlke Alatlı ve Yeşim Erdal tarafından yapılmıştır.

Koşuyolu Mahallesi Sunumunun Poster Sunuşları Bildiri Özetleri Kitabı’nda yer alan metni ise şu şekildedir:

 Günümüzde İstanbul’un Anadolu Yakasında, Kadıköy ilçesi sınırları içinde yer alan, Kent merkezine oldukça yakın olan Koşuyolu Mahallesi, 1950’lere yaklaşırken nüfusu yediden hızla artmaya başlayan İstanbul’un artan konut gereksinimini karşılamak üzere belediyenin 1948 yılında başlayan ucuz işçi evleri kurma girişimlerinin ilk örneklerinden birisi olarak kente katılmıştır. Dar ve orta gelir grubuna hitap eden, farklı büyüklükte ve karama yapım tekniği inşa edilen 400’ün üzerinde konut ile çarşı, karakol, kreş, okul, sinema, park ve sosyal donatı alanlarını içeren biçimde tasarlanmıştır.

Dönemin konut ihtiyacı doğrultusunda gelişen ve kentte hızla artan nüfusun barınma sorununu çözmek amacıyla gerçekleştirilen toplu konut üretimi çalışmalarının erken bir aşamasını oluşturan Koşuyolu Mahallesi, Koşuyolu Caddesi’nin doğusunda konumlanan Belediye Evleri (işçi evleri ve tersane evleri de bu bölümde yer almaktadır) ve Kredi Yapı Sandığı Evleri ile batısında konumlanan Banka Evleri adlarıyla anılan iç ana tasarlanış bölümden oluşmaktadır.1948 yılında planlanmaya başlayan proje çeşitli etapların inşaatıyla 1968 yılında tamamlanmıştır.1948 yılında planlaması Kemal Ahmet Aru, mimari çizimleri Rebii Gorbon’a aittir. Belediye Evleri tarafından ise birden fazla etap ve bu etap ile ilişkilendirilen aralarında Leyla Turgut, Sait Özden, Seyfi Arkan gibi dönemin bilinen önemli isimlerin katkılarından bahsedilmektedir.
İnşa edildiği dönemde şehrin dışında kalan, çayır ve tarla alanlarından oluşan bu bölgenin tasarlanmış bir mahalle olarak; günümüzde değişen kentsel dinamiklerin de etkisiyle yerleşimdeki konutların önemli bir kısmı hem işlevsel hem de biçimsel dönüşümler geçirmiş olmakla birlikte İstanbul’un 1940’lar sonundaki Avrupa yakasındaki Levent Mahallesi benzeri konut çözümü arayışının Anadolu yakasında erken ve önemli örneklerinden birisidir. Yapı grubu, tipolojik yaklaşımları, sade bir biçimlenişi detay özellikleri ile zenginleştirmesi açısından da Modernist akımın mimari dilini yansıtmaktadır. Ayrıca döneminin sosyo-ekonomik özelliklerini yansıtması, inşaat teknolojisi hakkında bilgi vermesi, değişen yaşam pratiklerini ortaya koyması gibi sebeplerle tarihsel ve sosyal değerinden söz edilebilir.