Arş. Gör. Tuğçe Öztürk Günümüz Kafe İç Mekan Tasarımlarını Aynılaşma Bağlamında Değerlendirdi

Modernizm ile başlayan ve günümüzde de devam eden küreselleşme, endüstrileşme, ticaret, turizm, ulaşım ve iletişim teknolojisindeki gelişmeler tüm Dünya’da toplumları etkileyerek mekânsal özellikleri, işlevi, kimliği ve kültürü değişime uğratmış ve aynılaşmayı da (benzeşme, tek tipleşme, homojenleşme) beraberinde getirmiştir. Özellikle modernizm ve küreselleşme sürecinde ortaya çıkan dinamikler, teknolojik gelişmeler, sosyal, kültürel ve siyasal uyum süreçleri ve ekonomik politikalar mekânların formunu çok fazla etkilemiştir. Bu etkileşim özgünlük, yerellik, kimlik ve kültürün kaybedilmesiyle birlikte, kendine özgü farklılıklar ve çeşitlilikleri sergilemek yerine mekânsal aynılaşma sonucunu ortaya çıkarmıştır.

Yaşadığımız dönemde, iç mekânlarda karşı karşıya kaldığımız bu aynılaşma kavramının kafe iç mekânları bağlamında incelenmesi konusunda yüksek lisans tez çalışmasını tamamlamış olan Arş. Gör. Tuğçe Öztürk’ün konu ile ilgili görüşü şu şekildedir:

“Yeme-içme mekânlarından biri olan kafe ve yeni nesil kahvecilerin iç mekân tasarımları, mekânsal aynılaşma bağlamında incelenip ve tasarımlara hakim olan ve yaygın kullanılan günümüz tarz ve eğilimleri örnekler üzerinden analiz edildiğinde, günümüzde bireylerin birbirleri ile iletişim kurmasını sağlayan ve kamusal alanın önemli bir parçası olan, üçüncü yerler olarak adlandırılan mekânlar, insanların buluşma, sosyalleşme, eğlenme gibi amaçlarla kullandıkları, ev ve iş yerleri dışında kalan yerler olarak tanımlanır. Bugün kafelerin ve yeni nesil kahvecilerin de içinde bulunduğu üçüncü yerlerin iç mekân tasarımları, toplumsal bağlamda meydana gelen farklılaşmaların ve değişimlerin ipuçlarını vermektedir. Günümüzde, endüstrileşme, teknoloji, küreselleşme gibi olgular, toplumsal yapı üstünde birbirinden çok farklı bağlamlarda sayısız etki yaratmaktadır. Bu etkileşimlerin mekânsal yansımaları, İstanbul'un Karaköy Semti'nden seçilen örnek mekânlar üzerinden incelendiğinde ise, günümüzde kafe ve yeni nesil kahvecilerin iç mekân tasarımlarının büyük ölçüde benzeştiği görülmüştür. Çoğu mekân o dönem en çok hangi kullanım ve eğilim revaçtaysa onu uygulayan ve modası geçtiğinde ise iç mekân tasarımını o eğilim doğrultusunda değiştiren bir anlayışla hareket etmektedir.  Bu tarz mekânların kendilerine özgü bir konseptleri yoktur ve aynılaşmış mekânlar olarak karşımıza çıkmaktadırlar. Aynılaşma ise beraberinde mekânsal tasarımda tekdüzelik ve homojenleşme ve mekânsal tasarımında bellek eksikliği ve kimliğin kaybedilmesi sonuçlarını getirmektedir. Küreselleşme sürecinin iç mekânlara yansıyan bu etkilerinin oluşmaması için farklı coğrafyaların, kendilerine özgü yerelliklerini, kimlik ve kültürlerini iç mekânlara yansıtarak, kendilerine özgü farklılıklarını ve çeşitliliklerini sergilemeleri gerekmektedir.”