Arş. Gör. Başak Lâle’den Yeni Bir Bildiri

İstanbul Gelişim Üniversitesi (İGÜ), Güzel Sanatlar Fakültesi (GSF), İç Mimarlık Bölümü Araştırma Görevlisi Başak Lâle “Bir Modern Eğlence Anlayışının Dünü-Bugünü: Marmara Gazinosu” başlıklı bildiri sunumunu 20 Mayıs 2023’te gerçekleşen Ondokuz Mayıs Üniversitesi Mimarlık Fakültesi ile Mimarlar Odası Samsun Şubesi ortaklığında gerçekleştirilecek olan Zaman Sempozyumu’nda gerçekleştirdi.
 
Araştırma Görevlisi Başak Lâle “Bir Modern Eğlence Anlayışının Dünü-Bugünü: Marmara Gazinosu” başlıklı bildiri sunumu üç aşamada gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada, Ankara için “modern zamanın başlangıcı” sayılabilecek Başkent ilanından bir adım öncesi ele alınmış, şehrin fiziksel durumu ve sosyal yaşantısı irdelenmiştir. Şehrin kısıtlı olanakları, içe dönük aile ve gündelik yaşamı katılımcılara aktarılmıştır. Ardından, başkent olması ile oluşan sosyal ayrışma, konut ve sosyalleşme mekânlarına duyula ihtiyaç, bu ihtiyacın sonucunda imarı gerçekleşen eğlence mekânları ve bu mekânlar içerisinde aile gazinolarının yerine değinilmiştir. Sonrasında Marmara Gazinosunun da içerisinde bulunduğu, il dönem gazinolarına -1923-60 Arası (Oluşum Çağı) değinilmiş, gazinolar kısaca arşiv belgelerinden edinilen reklam afişleri, fotoğraflar üzerinden analiz edilmiştir. Sunuş, son kısmı oluşturan Marmara Gazinosu’nun sergilediği eğlence kültürü anlamında bağlamsal ve mekânsal analizi ile devam etmiş, mekanın bu çerçevede geçmiş-günümüz analizi gerçekleştirilmiştir. Bildirinin özetinden bir bölüm ise şu şekildedir:
 
“Marmara Gazinosu, mimari özelliklerinin yanı sıra, içerisinde konumlandığı Gazi Çiftliğinin üretim fikrine paralel, modern eğlence anlayışının sergilendiği ilk aile gazinosu olması nedeni ile öncü özelliği üstlenmiştir. Gazino, faaliyet gösterdiği dönem içerisinde, sadece eğlence amaçlı kullanılmamış, aynı zamanda edebiyat etkinliklerine sahne olarak, sıfırdan planlanan Ankara’da, yerli halkın asri sosyal hayatı deneyimleyebileceği bir okul işlevi de üstlenmiştir. Gazino, faaliyete başladığı ilk dönemlerde, halkın su kenarında eğlenebilecekleri, batı tarzı müzik dinleyebilecekleri bir yer olmuştur. Marmara Gazinosu hem yansıttığı gazino eğlence anlayışı hem de mimari özellikleri bağlamında, inşa edildiği dönemden itibaren çeşitli değişimler geçirmiştir. Gazinonun içerisinde konumlandığı ve yenilikçi cumhuriyet fikrinin yansıması olarak nitelendirilebilecek Atatürk Orman Çiftliği’nin, 1950 yılında çeşitli düzenlemelere maruz kalması ile başlayan dönüşüm süreci, günümüze kadar devam etmiştir. Zaman içerisinde hem mekânın hem de eğlence anlayışının değişim ve dönüşümünün incelenmesi, temelleri 1920’lere dayanan bir geçmişin, güncele dair öğretilerinin irdelenmesi açısından önem taşımaktadır. Bu anlamda çalışma, Marmara Gazinosu, dünü ve bugünü özelinde, içinde bulunduğu yapılı çevre ile, biçimsel, aynı zamanda ait olduğu dönemin gazino eğlence anlayışına dair ise bağlamsal incelenmeyi amaçlamıştır.”